Remember her? Another student from MAV.
बढी टलपल मनको पात
2008-12-26,Friday
फूल छाडी पाततिर किन ?
सबैले फूल देख्छन्, पात देख्दैनन् । पात प्रकृतिका लागि त नभई हुँदैन । पातको आफ्नै
महत्त्व छ । अरूसँगै म पनि फूललाई महत्त्व दिन्थेँ । एक दिन सोचेँ- फूललाई किन यति
महत्त्व ? किनभने फूल रंगीचंगी हुन्छ । ठ्याक्कै आँखामा बस्छ, पात हरियो हुन्छ ।
तर, सादा हुन्छ । तर, मलाई अहिले लाग्छ- पातले जीवनलाई नै धेरै सहयोग दिइरहेको हुन्छ
। त्यसपछि नै मैले पातको महत्त्व बढी देखेँ ।
बढी ढल्पल कुन पात हुन्छ ? फूलको पात कि मनको पात ?
मनको पात । फूलको पात हावासँगै बहन्छ । मनको पात भने आफ्नै कारणले पनि अलिअलि ढल्पलाउँछ
। अरूले पनि ढल्पलाइदिन सक्छन् । त्यसैले मनको पात बढी ढल्पलाउँछ ।
सपनामा फूलले पछ्याउँछ कि पातले ?
आजकाल त पातले नै बढी पछ्याउँछ ।
कसरी ?
अचेल त पात दिमागसिमागमा खेलिरहन्छ । आजकाल पातको नै बढी पेन्टिङ बनाउने भएकाले
होला, पातसँग मेरो बढी हेलमेल छ । पातले जीवनलाई धेरै अर्थ दिइरहेको हुन्छ ।
पात पुरुष हुन् कि स्त्री ?
न त पुरुष, न त स्त्री । पात जीवन हो । प्रकृति हो । हरेक स्त्री र पुरुषको जीवनलाई
तुलना गरेर नै मैले पात बनाएकी हुँ । म यसरी अलगअलग राखेर हेर्दिनँ ।
जीवनको सार्थक चित्रण कसले गर्छ ? हाँगाको पातले कि झरेको पातले ?
खासमा हाँगाको पातले जीवनको एउटा मोडको वर्णन गरेको हुन्छ । त्यसपछि जीवन पनि कैयौं
खुड्किला चढिरहेको हुन्छ । झरेको पातले भने तिनै खुड्किलाको वर्णन गर्छ । जीवनमा
फरक-फरक मोड, समस्याहरू जसरी आउँछन्, झरेको पात त्यसरी उड्छ ।
झरेको पातझैं भयो.... जिन्दगी, कत्ति ठीक हो कत्ति बेठीक ?
मेरा लागि ठीक होइन । मेरो पेन्टिङमा त्यो छैन । जीवनको भोगाइ झर्नुमात्र होइन
। यस्ता नकारात्मक दृष्टिकोण मेरा पेन्टिङमा छैनन् । जीवनलाई नयाँ अर्थ दिने, अगाडि
आएका अप्ठ्यारालाई पछ्याउँदै जाने मानिसको जीवनलाई पातबाट बाहिर निस्किएका रेशाहरूले
वर्णन गरेका छन् ।
झरेको फूलको लोभ सबैले गर्छन्, पात झरे, कसैलाई दुःख छैन, किन होला ?
त्यसैले मैले पेन्टिङ बनाएकी हुँ । मेरो आँखा रुखका पातमा भन्दा पनि झरेका पातमा
बढी जान्छ । म त पातको आकर्षण झरेको पातमा नै भेट्छु । त्यो पात हरियो पनि हुन
सक्छ अथवा सुकेको पनि । झरेको पात किन मन पर्छ भने- म त्यसलाई हातमा लिएर अनुभव
गर्न सक्छु । स-साना अंगलाई हेर्न सक्छु, छुन सक्छु ।
| मान्छे त स्वतः
कापिरहेको हुन्छ । आफूलाई जोगाउन पनि सक्छ । कसैले भने चाहेर पनि आफूलाई जोगाउन
सक्दैन । पात र मानिस दुवै उस्तै हुन् । |
काठमान्डूमा पातको कत्ति अकाल छ ?
अकाल त होला । मेरावरिपरि भने पातैपात छन् । रुखैरुख छन् । अहिले मेरो पेन्टिङ
प्रदर्शनी जहाँ भइरहेको छ, त्यहाँ अम्बा, ओखरका पातहरू छन् ।
पातको सुगन्ध हुन्छ कि हुन्न ?
सुगन्ध हुन्छ । सुकेको पातको एउटा वासना हुन्छ भने हरियो पातको अर्को वासना । सुन्तलाको
पातको वासना आउँछ भने मुन्तलाको कम वासना आउँछ । कागती, भोगटे र ज्यामिरका पात
सबैको वासना हुन्छ, तर अलग-अलग ।
प्रेमविहीन मानिस र पातविहीन रुख उस्तै हुन् र ?
पक्कै पनि हुन् म भन्न सक्दिनँ । पातबिनाको रुख निरस र उदास देखिन्छ । कहीँ कतै
प्रेमविहीन मानिस पनि यस्तै देखिएला । तर, फरक के छ भने कोही मानिस प्रेमबिना पनि
सुखी भएर बाँचेको हुन्छ ।
धेरैले पातलाई स्त्रीको ओठसँग तुलना गर्छन्, साँच्चै पात ओठ नै हुन् ?
(हाँस्दै...) मैले चैं यस्तो सोच्या'छैन । सायद, स्त्री नै भएर होला । मैले जीवनको
मूल्य र मान्यतालाई पछ्याउँदै आएकाले होला, स्त्रीको सौन्दर्यसँग गाँसेर हेरेकी
छैन ।
त्यसो भए पुरुष ?
छैन, पक्कै छैन । म कला सिर्जना गर्दा न त स्त्री सोच्छु न पुरुष नै ।
शिशिरमा रुखबाट पात झरेका हुन् कि रुखले लुगा फुकालेको होला ?
रुखले लुगा फुकालेकै हो किनभने एकै प्रकारले जीवन चल्दैन । हामी पनि त कत्ति कुराहरू
फुकाल्छौँ, फाल्छौँ । फेरि केही कुरा थप्छौँ । यसरी पात झर्नु नयाँ कुरा ग्रहण
गर्ने तयारी हो रुखको ।
पातले रुखको कति रहस्य लुकाउँछ होला ?
पातले पक्कै रहस्य लुकाउँछ, रुखको भन्दा आफ्नो बढी । अब के लुकाउँछ भन्ने हो भने
आफूले देखाउन नचाहेका कुराहरू होलान् ।
एकलास वनमा डरलाग्दो के हुन्छ ? रुख कि त्यसका झुम्म पात ?
दुवै । अँध्यारो एकलास ठाउँमा यसरी रुख र पात देख्दा डर लाग्छ । यो मानिसको स्वभाव
पनि हो । एक्लो हुँदा वनमा रुख र पात दुवै डरलाग्दा हुन्छन् । अब कस्तो जंगल हो,
त्यसमा भने फरक छ । कहिलेकाहीँ जंगलमा बज्ने पातको संगीतले खुब आनन्द दिन्छ ।
सहरमा कागजकै भए पनि फूल खुब बिक्छन्, पात किन बिक्दैनन् ?
रंगीबिरंगी हुन्छ फूल, पात भने एकदम सादा । हेर्नोस्, फूलमा पनि पातहरू सजाइएका
हुन्छन् । मानिस कागजकै भए पनि रंगीन चिजप्रति आकषिर्त हुन्छ ।
एउटा मानिसभित्र कति पात हुन्छन् ?
अनगिन्ती । गन्नै सक्नुहुन्न तपाईं । अझ एउटा पातमा अनेकौं रेशाहरू भएझैं मान्छेमा
चाहना, इच्छा र सपनाका रेशाहरू हुन्छन् । जसरी पातले आफ्ना रेशाहरू लुकाउन सक्दैन,
त्यसरी मानिसले पनि आफ्ना इच्छाहरू
लुकाउन सक्दैन ।
मानिस हाँगाका पात हुन् कि झरेका पात ?
दुइटै हुन् । जीवन एउटा बाटोमा हुँदा हाँगामा नै भएजस्तो हो । जब मानिस फरक-फरक
बाटोमा हिँड्न थाल्छ, मानिस झरेको पातझैं हुन्छ ।
पेन्टिङ बनाउँदा कुनै मन परेका 'अनुहार’ पात बनेका छन् कि छैनन् ?
म अनुहारभन्दा पनि बानी र स्वभावलाई पात बनाउँछु । मेरो पेन्टिङमा मानिसका भावहरू
बढी छन्, अनुहार छन् ।
गीतमा सालको पात बजाउँदै कोही आएझैं मनको पात बजाउँदै कोही आएको छैन ?
आएको छैन । (हाँस्दै...) कहिले आउला, त्यो पनि भन्न सक्दिनँ ।
मनको पात बजाउदै आफू जाने सुर छ कि ?
जबर्जस्ती मनको पात बजाउँदै जाने कुरा भएन । मनको पात बजाउँदै त अरू नै आउनुपर्ने
हो ।
ठिहिर्याउँदो बतासमा कापिरहेका पात र मानिसमा के फरक होला ?
रुखमै गएर भोगेको छैन । चिसो बतासमा हल्लिरहेको पात पनि अरूकै बहावमा हुन्छ । यो
स्वतः आफू त्यस्तो भएको होइन ।
बुद्धिसागर
buddhisagar@gmail.com
